دانلود پوستر این مقاله

طرح مهار و دفع سیلاب پارس جنوبی در سایت اختر

بازنگری فنی و اقتصادی طرح هندسی سدهای D1 و D2

براتعلی سرلک، رضا باغی، وحید مهرابی

چكيده  

در شمال شهر عسلویه و در امتداد بزرگراه بندرعباس- بوشهر، باریکه‌ای دامنه‌ای- ساحلی شکل گرفته است که از دشتک «نای‌بند» در شرق تا «بندر کنگان» در غرب گسترده شده و یکی از بزرگترین حوزه‌های انرژی جهان تحت عنوان «میدان گازی پارس جنوبی» را در خود جای داده است. در باریکه‌ی فوق‌الذکر به‌واسطه‌ی نزدیکی کوه‌ها به خلیج‌فارس و طول کوتاه آبراهه‌های اصلی، شیب رودخانه‌ها زیاد بوده و در نتیجه اکثر حوزه‌ها و زیرحوزه‌های این گستره زمان تمرکز کوتاهی دارند. این ویژگی‌ها نشان می‌دهند سایت‌هایی که تاسیسات و صنایع بسیار با ارزش توسعه‌ی میدان گازی پارس جنوبی در آنها جانمایی گردیده‌اند، به‌طور جدی از جانب سیلاب‌هایی که از وقوع بارش در رشته کوه عسلویه شکل می‌گیرند تهدید شده و در معرض خسارات و آسیب‌های بعضاً غیرقابل جبرانی قرار دارند. با هدف کاهش پیامدهای مخرب ناشی از وقوع این سیلا‌ب‌های مخرب، طرح مهار و دفع سیلاب‌ پارس جنوبی شامل سدهای تاخیری، کانال‌های انتقال، زیرآبگذرها و... طی بیش از بیست سال در مرحله طراحی و اجرا قرار گرفته است. یکی از مهمترین اجزای این سامانه، سدهای تاخیری هستند که با هدف کاهش دبی پیک سیلاب و افزایش زمان تداوم آن در طراحی‌ها مدنظر قرار گرفته‌اند.

بسته‌ی اختر یکی از محدوده‌های مطالعاتی سامانه دفع و مهار سیلاب‌ پارس جنوبی است که اجزای آن افزون‌بر سدهای تاخیری، شامل کانال‌ها و زیرآبگذرها نیز می‌باشد. در مرحله اجرای سدهای تاخیری D1 و D2 از مجموعه سدهای این سایت، بررسی‌ آلبوم نقشه‏های اجرایی اسناد پیمان حاکی از آن بود که، به دلایلی از جمله «در دسترس نبودن مصالح سنگی» و در نتیجه «فاصله حمل قابل توجه این مصالح» و «انتخاب پارامترهای طراحی نامناسب»، نیاز به بازنگری طراحی‌های صورت گرفته (به منظور بهینه کردن هزینه‏های عملیات اجرایی طرح) وجود دارد؛ فلذا این مهندسین مشاور[4]  با مد نظر قرار دادن رویکرد مهندسی ارزش، بازنگری در انتخاب نوع بدنه و طرح هندسی سدهای مذکور را در دستورکار قرار داد.

در این مقاله پس از ارائه مشخصات کلی محدوده طرح و معرفی اجمالی سدهای D1 و D2، به تشریح تغییرات فنی و اجرایی پیشنهادی و در نهایت بررسی اثر این تغییرات در سهولت اجرا و کاهش هزینه‏های عملیات اجرایی طرح پرداخته شده است. پیشنهادهای ارائه شده با هدف کاهش زمان عملیات اجرا، رفع اشکالات طراحی، افزایش ایمنی پروژه، کاهش لزوم عملیات انفجار و ....، شامل تغییر نوع بدنه سدهای پیش‏گفته از سنگریز با رویه بتنی (CFRD) به پوسته مخلوط همراه با المان آب‏بند مایل و لحاظ کردن زاویه اصطکاک داخلی مناسب برای مصالح مخلوط و همچنین لحاظ کردن مقدار ضریب زلزله افقی محتمل متناسب با شرایط تحلیل در بازطراحی بوده است. موارد مذکور و تغییرات انجام شده موجب کاهش قابل توجه هزینه‏ها، به حداقل رساندن زمان عملیات اجرایی و .... بوده است؛ که با توجه به حساسیت‏های طرح، نکاتی ارزشمند و حائز اهمیت تلقی می‏گردند. با توجه به صرفه‏جویی انجام شده، احداث کانال‏های پایین‏دست سدهای فوق نیز در قالب پیمان اجرایی این دو سد مقدور گردید.

واژه‌هاي كليدي: سامانه‌های مهار سیلاب، سد، سدهای تاخیری، مهندسی ارزش، نوع بدنه سدها